You are now browsing in English. Switch to Swahili
In Swahili: "Sasa unavinjari kwa Kiingereza. Rudi kwa Kiswahili"
You need to login to view profiles OR to update your profile

Create a new account

Sign up for news and free books by email!
New announcements
Discussions
Proverbs
Akiba Haiozi
Join
or login
to VOTE
Votes
59
View this proverb in English
Savings don't rot
na Rose Mwanri đŸ‡č🇿 
🏆 Shindano la Insha ya Methali 
đŸ„ˆ Mshindi wa Pili 

Akiba Haiozi

Methali ni usemi wa kimafumbo unaotumika katika jamii. Maneno katika methali huwa na maana ya ziada na methali huwa na pande mbili. Upande wa kwanza hutoa wazo na upande wa pili humalizia wazo. Akiba haiozi ni miongoni mwa methali za kiswahili inayotumika sana katika jamii za kiafrika na kwa watumiaji wa lugha ya kiswahili duniani, ikiwa na lengo la kuwaasa watu juu ya umuhimu wa kujiwekea akiba.

 Dhima ya methali hii ni kutusisitiza sisi wanajamii kujianda vema na maisha ya leo pamoja na kesho huku tukiwa tayari kuzikabili changamoto mbalimbali za maisha.

 Methali hii hutuonyesha ni kawaida mwanadamu kupatwa na dharura mbalimbali katika maisha ya kila siku. Mfano kupatwa na maradhi, ajali, au hata kifo. Pale unapokuwa na akiba uliyojiwekea itakusaidia wakati umepatwa na changamoto ya ghafla ambayo hukuitarajia.

 Faida nyingine ya kuweka akiba ni kuboresha maisha. Cha kwanza nashauri tuwe na utaratibu wa kuweka akiba mara kwa mara ili kuweza kuboresha maisha yetu kwa ujumla. Tunavyozidi kuweka akiba ndivyo ambavyo akiba hiyo inaweza kutusaidia kuboresha makazi yetu na miundombinu kwa ujumla ndani ya jamii zetu. Mfano mzuri ni wazazi ambao akiba wanazoziweka huwasaidia kulipa karo za shule pamoja na kununua vifa mbalimbali vya shulena hata gharama zingine zinazojitokeza kwa wakati huo.

 Methali hii pia inatukumbusha kuwa kadri tunavyozidi kuweka akiba ndivyo tunavyokuza hazina yetu. Swa na ile methali inayosema “ Haba na haba hujaza kibaba” ukichambua methali hizi zinaendana maana na utagundua ni ukumbusho mkubwa kwetu kuhusu ujenzi wa hatma njema ya jamii yetu ya sasa na baadae. Kwa kuwa zinatuhimiza kuwekeza kwa kila chumo tulipatalo. Tunakuza hazina kwa kuwa kile tunachoweka akiba kipo kwaajili yetu.

 Chukua nafasi kujiuliza, ni mara ngapi umepatwa na changamoto na akiba ndiyo ikaokoa jahazi, ni mambo mangapi yametokea bila taarifa na akiba ndiyo imetumika kuweka mambo sawa. Naamini sote tunapaswa kuweka akiba bila kujali kipato ni kikubwa au kidogo. Mfano unaweza kuanza kuweka akiba kidogo kidogo kutokana na kile unachokipata na kufikia muda Fulani utakuwa na akiba kubwa.

 Vilevile methali hii inasaidia kukuza maarifa kwa mtu mmoja mmoja na jamii hasa pale ambapo pamekuwepo na tofauti ya uhifadhi wa akiba kutoka kizazi kimoja kwenda kingine. Hapo zamani tunaambiwa watu walikuwa wanahifadhi akiba zao kwa kuchimba chini ya ardhi, kuweka chini ya kitanda au hata sehemu zingine ambazo wao waliamini ni salama. Leo hii watu hawatumii sana njia za kienyeji kuweka akiba zao. Ukija kwenye fedha zipo benki zenye mifumo thabiti na salama katika kuhifadhi fedha. Kwa upande wa akiba ya mazao pia zipo njia salama za kuhifadhi tena hata kwa muda mrefu bila kuharibika. Kwa hakika akiba haiozi.

 Waswahili tunasema “akiba haiozi”, “haba na haba hujaza kibaba” ikimaanisha kwamba akiba yaweza kuonekana ndogo ila kadri inavyoongezeka ndivyo inavyokuwa kubwa. Kinyume chake tunaambiwa “Chovya chovya humaliza buyu la asali”, “Bandu bandu humaliza gogo”. Tukikumbushwa kuwa vile tunavyochukua akiba zetu kidogo kidogo bila sababu ya msingi ndivyo ambavyo iko siku tutahamaki na kuona akiba imeisha bila kuona kitu cha maana kilichofanyika. Tukumbuke “mali bila daftari huisha bila habari”, tuangalie mfano wa shairi hili linalotusisitiza kuhusu kuweka akiba.

Akiba kweli hazina, haijawahi saliti,
Kwetu ni muhimu sana, hutubeba kwa nyakati,
Kipindi kweli hatuna, inasimama kwa dhati,
Sote tuweke akiba, akiba ni mkombozi.

 Kwa hakika ni dhahiri yatupasa kutunza vitu vyetu vizuri na rasilimali tulizonazo kwa kuweka akiba ili tuweze kujinusuru pale ambapo tunapokumbwa na changamoto za kushtukiza kwa ajili ya maisha yetu ya sasa na ya baadae.

Sources

Juu ya Insha hii

Insha hii ilishinda nafasi ya pili đŸ„ˆ katika Shindano la Methali ya Insha la Maktaba.org 🏆 7/7/2023
Rose Mwanri ni mwalimu Mtanzania đŸ‡č🇿 

Hakimiliki

Creative Commons Attribution (CC BY 4.0)
na Rose Mwanri
Ilichapishwa na Maktaba.org
Mchoro/Image: CC BY Maktaba.org

Related on Maktaba.org 


Loading...
Loading...
Login to view and post comments
Methali yetu ya leo inasemwa pia kama:
Mtaka cha mvunguni sharti ainame
Methali hii hutumika kuwahimiza watu kufanya kazi kwa bidii na kujitahidi. Hatupaswi kutarajia kupata vitu tunavyotafuta isipokuwa tumekubali kuvitafuta katika mahali ambapo ni vigumu kupafikia.

Hapa kuna hadithi fupi inayoeleza methali hii, juu ya Mulla Nasreddin, mhusika mcheshi katika ngano za Kisufi.
Mulla [Nasreddin] alikuwa amepoteza pete yake sebuleni. Aliitafuta kwa muda, lakini kwa kuwa hakuipata, alitoka nje hadi uani na kuanza kuchungulia pale. Mkewe, ambaye aliona alichokifanya, akamwuliza: “Mulla, umepoteza pete yako sebuleni , kwa nini unaitafuta uani?” Mulla alishika ndevu zake akisema: “Chumbani kuna giza na sioni vizuri. Nilitoka nje kwenda uani ili kutafuta pete yangu kwa sababu kuna mwanga mwingi zaidi hapa.
- Usimulizi wa Houman Farzad. Imetafsiriwa kwa Kiingereza kutoka lugha ya Kiajemi na Diane L. Wilcox (1989), halafu nimeitafsiri kwa Kiswahili.

Kwa Kiingereza, kuna hadithi inayosimuliwa juu ya mlevi anayetafuta pesa (au funguo) karibu na taa. Hili ni toleo liliochapishwa katika gazeti ya Boston Herald (mwaka wa 1924): 
[Afisa wa polisi alikutana na mwanamume akipapasa-papasa akipiga magoti] “Nilipoteza noti ya $2 kwenye barabara ya Atlantic,” kasema mwanamume huyo. "Nini kile?" aliuliza afisa aliyeshangaa. "Umepoteza notiya $2 kwenye barabara ya Atlantic? Kwa nini basi unaitafuta hapa Copley Square?" “Kwa sababu,” akasema akiendelea na utafutaji wake, “mwanga ni bora hapa."

Hadithi hii imekuja kujulikana kama "Streetlight effect" katika sayansi.

Asante kwa mshiriki mwenzetu kwa kupendekeza methali hii! Je, una methali ya kupendekeza? Shiriki hapa!
...

Mchoro huu umetengenezwa kwa kutumia Akili Bandia (AI). Unafikiriaje?

Updated 4mo ago
by

Question: Have you learned more from you parents or from your experiences in the world? 


Today's proverb is often used in Swahili to describe a person who makes a mistake that could have been foreseen and suffers negative consequences... like the truck driver in this picture from Oxfordshire, UK. Regardless of what your parents taught you (or failed to teach you), you will eventually have to confront the harsh realities of life and learn from experience.
See also: If a child cries for a razor, give it to him (Mtoto akilia wembe, mpe)

He who is not taught by his parents is taught by the world. (Asofunzwa na wazazi, hufunzwa na ulimwengu)
Here's a poem by the poet Akilimali Snow-White about this proverb. (My translation from the original Swahili)

In the age they fooled me, my old folks in raising me,
I failed to learn the new movements of the world.
Today I please myself, to the people of the world, listen:
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

I couldn’t have done any work without humbling myself before them,
Obeying to flatter them, then to serve them,
Even when I pleased them, they taught me with intention,
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

Now I can speak European languages without difficulty,
like English and others too,
With effort I learn, and even they have raised me.
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

I can converse without blemish,
And lead amidst evil, removing the blemish,
In the end the place pleases, one step towards harmony,
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

There is nowhere I have overlooked, without investigation,
All sides examined, knowledge I have taken,
I even know how to sell products and buy,
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

The amount which I have learned, not a little by fumbling,
I am pleasing where I come from, I employ good work
It’s hard to scorn, how it raises me,
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

It’s not right to ignore what you don’t know
Try to investigate, and then analyze,
When your intention is tightened, you can’t fail to know a thing,
He who is not taught by his parents, is taught by the world.

The tasks I taught myself, my father didn’t know
He didn’t know English, or selling and buying,
but only praising oneself, that was when I, the child, knew,
He who is not taught by his parents, is taught by the world. 

I give more for you, you all who helped me,
All of you who’ve taught me, Lord give you health
God fill you all with happiness, and return goodness to you,
He who is not taught by his parents, is taught by the people of the world.
- Diwani ya Akilimali

What do you think about this poem? What does it mean? Can you improve the translation?

Fikeni E. M. K. Senkoro (1988) wrote of this poem (my translation):
[A] person can't experience everything in life from their parents: they must be ready to be taught by the world-- that is to learn from others beyond their father and mother.

...
Updated 4mo ago
by
Kila kazi kubwa katika maisha huhitaji kufanyika kwa hatua ndogo, siku baada ya siku. 

Je, unajua methali zingine zinazofanana na hii au zinazotoa dhana hiyohiyo? 

Msemo huu unakumbusha shairi liitwalo "Vitu Vidogo" na Julia Abigail Fletcher Carney: 
Matone madogo ya maji,
Chembe kidogo za mchanga, 
hutengeneza bahari kubwa
Na ardhi ya kupendeza

Vivyo hivyo zile dakika ndogo,
ingawa ni ndogo,
hutengeneza enzi za milele. 
Julia Carney alitunga shairi hili mwaka wa 1845 darasani akiwa mwanafunzi darasani -- na alipewa dakika 10 tu kuliandika!
...
Updated 4mo ago
by
As the appetite increases, food tastes better.

The proverb first appeared in Miguel de Cervantes' Don Quixote, published in 1615 (in Part II, Chapter V)

Parents often say this to their children when they are fussy eaters.
...
Updated 4mo ago
by